Afgelastingen

Sportpark Drie Burg

Die wedstrijd konden ze niet winnen


De Watergraafsmeer in Amsterdam is van oudsher een wijk waarin veel voetbalvelden te vinden zijn, ook nu nog terwijl de dure grond onderwerp van discussie is en woningbouw oprukt. De Watergraafmeerse voetbalclubs bestaan al decennia lang, jubilea van 90 en 100 jaar zijn geen uitzondering. Sommige verenigingen hadden in de Tweede Wereldoorlog joodse leden, van wie er vele omkwamen in de concentratiekampen. Voor deze clubs betekende de oorlog, naast veel persoonlijk leed, een aanslag op het bestaan. Ze kregen hun elftallen niet meer vol en waren gedwongen te fuseren. Andere voetbalverenigingen hadden eveneens verliezen te betreuren, maar minder in aantal. Na de oorlog werden gedenktekens voor de omgekomen leden opgericht. Anno 2007 zijn sommige inmiddels gesloopt, maar tussen de groene velden vind je er nog enkele, als stille getuigen van dit verlies. Ze vallen meer of minder op, maar hebben nog altijd betekenis.

Hennie ter Lingen (in trainingspak) met een team van JOS bij 
het monument in 1972

 

They were center forwards, keepers and backs…

De popgroep ‘The Nits’ had in de jaren tachtig een nummer in zijn repertoire, dat landelijke bekendheid kreeg: JOS-days. Het gaat over de jeugd van zanger-componist Henk Hofstede die zich in de Watergraafsmeerse Wetbuurt afspeelde, bij het oorlogsmonument van de Jeugd Organisatie Sportclub (J.O.S): The war monument is still standing between two football fields with the names of the men killed on the battle fields, they were center forwards, keepers and backs, they thought they could win. Henk Hofstede: “Mijn opa was in de jaren dertig een van de oprichters van J.O.S., een hechte club voor de Wetbuurt. De hele familie Hofstede voetbalde bij J.O.S. Wij speelden als kinderen op het monument tussen de voetbalvelden. Er waren trapjes, waarvan je af kon springen. Ik herinner me de namen op het monument, van mensen die de oorlog niet overleefd hadden en ik fantaseerde erbij wat ze meegemaakt hadden. J.O.S. was in de jaren ’60 een onofficiële opleidingsclub voor Ajax. Ook trainer Rinus Michels heeft er zijn sporen liggen. Om bij J.O.S. te mogen spelen, moest je dus echt wel kunnen voetballen. Ik was in die tijd al met muziek bezig en na een proefvoetbalwedstrijd werd ik niet geselecteerd. Het lied JOS-days gaat over deze kleine tragedie – it was a break with the family tradition – in relatie tot de grote tragedie van de J.O.S.-mannen die in de oorlog omgekomen waren. Zij konden die wedstrijd niet winnen.”

Onze twaalfde man

De opa van Hennie ter Lingen (1935) was aannemer en bouwde het monument: “Oorspronkelijk was het een paal die bij het zogenaamde Steentoernooi hoorde. De naam van de winnaar werd er elk jaar in gebeiteld.” Cor Roor (1933), voorzitter tussen 1985 en 2002, weet dat politieagent Jaap Knol er in de oorlog voor zorgde dat de Wetbuurt niet verpauperde. “Hij heeft waarschijnlijk initiatief genomen tot het uitbreiden van de paal tot het monument met gedenkplaten. Na de oorlog werden trapjes gebouwd en twee stenen plaquettes aangebracht.” Ter Lingen: “Ik kan me de herdenkingen op 4 mei nog herinneren. Daar waren veel mensen uit de Wetbuurt bij aanwezig.”Op de ene plaquette stonden de namen van oorlogsslachtoffers uit de buurt en op de andere jongens van JOS die ons ontvallen waren. Het stond op een hele mooie open plek tussen twee velden en was een sieraad voor de club. Wij zeiden altijd dat het onze twaalfde man was.” Joop Vlug, nu voorzitter van JOS, herinnert zich de prijsuitreikingen bij toernooien, die altijd op het monument plaatsvonden. Bij de tijdelijke verhuizing van JOS uit de buurt in 1976 nam TABA, een andere Watergraafmeerse vereniging, de velden en het monument over. Tot ontzetting van velen werd het monument toen gesloopt. Vlug: “Wie daarvoor opdracht heeft gegeven, is tot op de dag van vandaag onduidelijk. Navraag bij het stadsdeel leverde niets op.” Roor: “Het bestuur van TABA heeft ons in 1999 zijn excuus aangeboden voor de sloop. Ineens was het weg en alles was opgeruimd.” Joop Vlug is recent nog op zoek geweest naar de restanten. Vlug: ”Je vraagt je af wie plaquettes met namen kapot slaat. Onbegrijpelijk. Jammer, want er is een stuk clubgeschiedenis verloren gegaan. Ik had de gedenkplaten graag een nieuwe plaats gegeven in de muren van ons clubgebouw.”

 

Cor Roor, Joop Vlug en Hennie ter Lingen van voetbalclub 
JOS Watergraafsmeer (maart 2007).

 

JOS WATERGRAAFSMEER
 uit fusie J.O.S. en Watergraafsmeer in 1995.

JOS (Jeugd Organisatie Sportclub) tot 1939 Jeugd Organisatie Sportwerk
 opgericht Amsterdam 7-2-1920
fuseerde in 1995 met Watergraafsmeer tot J.O.S.Watergraafsmeer.

WATERGRAAFSMEER 
fusie T.I.W. Amstel en W.T.O. in 1988
 fuseerde in 1995 met J.O.S. tot J.O.S.Watergraafsmeer.

TIW / AMSTEL (Trainen Is Winnen)
 fuseerde in 1979 met Amstel tot T.I.W.Amstel
. TIW is opgericht op 1-10-1921
. Amstel is opgericht op 1-7-1905
 nam in 1925 R.N.C. op.

W.T.O (Wie Traint Overwint)
fusie W.M.H.O., T.D.O. en Ontwaakt in 1976 
fuseerde in 1988 met T.I.W.Amstel tot Watergraafsmeer

T.D.O (Training Doet Overwinnen) 
opgericht Amsterdam 17-9-1915 
fuseerde in 1976 met W.M.H.O. en Ontwaakt tot W.T.O.

W.M.H.O (Wie Moed Houdt Overwint ) 
opgericht Amsterdam 23-6-1934
fuseerde in 1976 met Ontwaakt en T.D.O. tot W.T.O

ONTWAAKT
 opgericht Amsterdam 14-11-1923, 
fuseerde in 1976 met T.D.O. en W.M.H.O. tot W.T.O.
meer over de historie zie het geheugen van Oost
© Roy Alson